Czym jest Spektrum Zaburzeń Autystycznych (ASD)?
Jest to zaburzenie neurorozwojowe, charakteryzujące się trudnościami komunikacyjnymi, społecznymi oraz stereotypowymi, powtarzalnymi zachowaniami. Pierwsze objawy powinny pojawić się we wczesnym dzieciństwie, przed ukończeniem 3 r.ż. Jednak późniejsze wystąpienie objawów nie wyklucza możliwości postawienia diagnozy. W skład ASD wchodzą takie zaburzenia jak: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera czy inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne.
Kryteria diagnostyczne spektrum zaburzeń autystycznych:
1. Stałe deficyty w zakresie komunikacji społecznej i społecznej interakcji w różnych kontekstach, niewyjaśnione przez ogólne opóźnienia rozwojowe, manifestujące się poprzez:
- trudności społeczno – emocjonalne tj.: brak społecznej i emocjonalnej wzajemności, np. trudności w prowadzeniu naprzemiennej interakcji społecznej, brak umiejętności współodczuwania, całkowity brak inicjowania interakcji społecznych lub inicjowanie tych interakcji w nieadekwatny sposób.
- deficyty w zakresie zachowań o charakterze komunikacji niewerbalnej, używanych w celu interakcji społecznej, tj: brak lub ulotny kontakt wzrokowy, brak rozumienia języka ciała, uboga ekspresja mimiczna.
- trudności w utrzymywaniu relacji tj.: brak zainteresowania ludźmi, trudności w nawiązywaniu relacji rówieśniczych, podtrzymywaniu i pogłębianiu relacji (oprócz tych związanych z opiekunami), niezrozumienie kontekstów społecznych, brak lub trudności z zabawą wyobrażeniową.
- Ograniczone, powtarzalne wzorce zachowania, zainteresowań lub aktywności:
- Stereotypowa lub powtarzalna mowa, ruchy lub posługiwanie się przedmiotami tj.: stereotypie ruchowe, echolalia, powtarzalne używanie przedmiotów lub idiosynkratyczne frazy.
- Nadmiernie wykorzystanie rutyny, zrytualizowanych wzorców zachowań werbalnych lub niewerbalnych lub nadmierny opór wobec zmiany, tj.: rytuały ruchowe, potrzeba stałego schematu dnia, rutyna w wykonywaniu czynności, mała elastyczność, odczuwanie lęku i stresu w związku ze zmianami.
- Ograniczone, uporczywe zainteresowania, nietypowe pod względem intensywności lub przedmiotu.
- Nadmierna lub niedostateczna reaktywność na bodźce lub niezwykłe zainteresowanie sensorycznymi aspektami otoczenia, tj. brak reakcji na ból, zimno, gorąco, nietypowa lub nadmierna reakcja na dźwięki, fascynacja błyskami światła lub kolorowymi światłami, wirującymi przedmiotami, nadmierne dotykanie lub intensywne wąchanie przedmiotów.
- Objawy muszą być obecne we wczesnym dzieciństwie a także upośledzać codzienne funkcjonowanie osoby.
“Złoty standard” diagnozy autyzmu
W skład światowego “złotego standardu” diagnozy zaburzeń autystycznych wchodzą dwa wystandaryzowane i ustrukturyzowane narzędzia. Są one oparte na wieloletnich badaniach naukowych z bardzo dobrze dopracowaną skutecznością.
- ADOS – 2 (Autism Diagnosis Observation Schedule) – to protokół to obserwacji zachowań. Pozwala na określenie umiejętności komunikacji, wzajemności interakcji społecznych, zabawy, stopnia nasilenia zachowań stereotypowych, a także innych zachowań odbiegających od normy, takich jak wzmożona aktywność psychoruchowa czy zachowania agresywne. Pozwala badać dzieci od 12 m.ż., młodzież i dorosłych. Badanie może przeprowadzić jedynie specjalista posiadający kwalifikacje do diagnozowania tą metodą. Badania pokazują, że wyniki uzyskane w ADOS – 2 są stabilne czasowo. Zaletą tej metody jest to, że może być powtarzana wiele razy u jednej osoby. Badanie trwa około 60 – 75 minut. (Czas trwania dostosowany jest do indywidualnych możliwości dziecka). W przypadku małych dzieci przeprowadzane jest w obecności opiekuna.
- ADI-R (Wywiad do Diagnozy Autyzmu – Wersja zrewidowana) – to ustrukturyzowany wywiad, pozwalający na zdobycie informacji niezbędnych do postawienie diagnozy ASD. Wywiad przeprowadzany jest z opiekunem dziecka i trwa około 1,5 – 2 h. Pozwala na zbadanie przebiegu rozwoju i daje możliwość oceny aktualnego funkcjonowania z uwzględnieniem tego przebiegu.
Ostateczną kliniczną diagnozę zaburzenia ze spektrum autyzmu, po konsultacji z innymi profesjonalistami, ma prawo postawić tylko lekarz.
Plan wizyt i cennik:
Diagnoza dzieci i młodzieży:
- Wizyta u psychologa 440 zł – pogłębiony wywiad z rodzicami, z użyciem protokołu ADI-R. Czas trwania 120 minut. Wizyta bez dziecka. Na pierwszą wizytę prosimy przygotować kserokopię następujących dokumentów, a także krótkie 3-5 minutowe nagranie spontanicznej aktywności dziecka (np. w czasie zabawy):
- dostępną dokumentacją medyczną dziecka – zaświadczenia i informacje od lekarzy specjalistów, w szczególności od psychiatry, wypisu i karty informacyjne ze szpitala, inne badania istotne dla procesu diagnostycznego
- opinie przedszkolne lub szkolne
- dostępną dokumentację psychologiczną z poprzednich lat, tj. opinie z PPP, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, opinie o potrzebie WWR w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym.
2. Badanie ADOS 2. Wizyta u psychologa w celu obserwacji dziecka. Wizyta dziecka. Cena 600 zł wraz z opisem wyników. Czas trwania: 60 – 75 minut. Wizyta odbywa się w godzinach porannych i przedpołudniowych. Dziecko powinno być wypoczęte i najedzone.
3. Wizyta końcowa. Sami rodzice. Przekazanie i omówienie wyników diagnozy. Cena 220 zł. Czas trwania: 50 minut.
*Terapeuta w uzasadnionych przypadkach może zalecić dodatkową konsultacje z dzieckiem lub z rodzicem. Koszt konsultacji – 220 zł.
Literatura:
- Agnieszka Rynkiewicz, Marta Kulik (2013). Wystandaryzowane, interaktywne narządzia do diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu a nowe kryteria diagnostyczne DSM-5. Psychiatria tom 10, nr 2, s.41-48
- Gałecki, M. Pilecki i in. (2018) Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5, Edra Urban & Partner.
