Diagnoza Spektrum Zaburzeń Autystycznych (ASD) u osób dorosłych
Diagnoza ASD u osób dorosłych nie jest łatwym zadaniem, ale nie jest niemożliwa. W Polsce od niedawna dostępne jest narzędzie ADOS-2, które umożliwia diagnozowanie dorosłych ze spektrum autyzmu.
Czym jest Spektrum Zaburzeń Autystycznych (ASD)?
Jest to zaburzenie neurorozwojowe, charakteryzujące się trudnościami komunikacyjnymi, społecznymi oraz stereotypowymi, powtarzalnymi zachowaniami. Pierwsze objawy powinny pojawić się we wczesnym dzieciństwie, przed ukończeniem 3 r.ż. Jednak późniejsze wystąpienie objawów nie wyklucza możliwości postawienia diagnozy.
W skład ASD wchodzą takie zaburzenia jak: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera czy inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne.
Kryteria diagnostyczne spektrum zaburzeń autystycznych:
1.Stałe deficyty w zakresie komunikacji społecznej i społecznej interakcji w różnych kontekstach, niewyjaśnione przez ogólne opóźnienia rozwojowe, manifestujące się poprzez:
- trudności społeczno – emocjonalne
- deficyty w zakresie zachowań o charakterze komunikacji niewerbalnej, używanych w celu interakcji społecznej
- trudności w utrzymywaniu relacji
2.Ograniczone, powtarzalne wzorce zachowania, zainteresowań lub aktywności:
- Stereotypowa lub powtarzalna mowa, ruchy lub posługiwanie się przedmiotami
- Nadmiernie wykorzystanie rutyny, zrytualizowanych wzorców zachowań werbalnych lub niewerbalnych lub nadmierny opór wobec zmiany
- Ograniczone, uporczywe zainteresowania, nietypowe pod względem intensywności lub przedmiotu.
- Nadmierna lub niedostateczna reaktywność na bodźce lub niezwykłe zainteresowanie sensorycznymi aspektami otoczenia.
3.Objawy muszą być obecne we wczesnym dzieciństwie a także upośledzać codzienne funkcjonowanie osoby.
Objawy autyzmu u dorosłych:
- trudność w rozumieniu co inni ludzie myślą i czują
- niepokój w sytuacjach społecznych
- trudność w zdobywaniu przyjaciół lub preferowanie spędzania czasu w samotności
- niezamierzone bycie niemiłym lub okazywania braku zainteresowania innym
- trudność w opowiedzeniu o swoich uczuciach
- dosłowność
- codzienna rutyna, niska elastyczność
- brak rozumienia reguł społecznych np. kiedy nie przerywać innym wypowiedzi a kiedy przerywać
- niechęć do kontaktu wzrokowego i unikanie patrzenia innym w oczy
- zauważanie szczegółów, wzorców, dźwięków, zapachów lub innych bodźców, których nie zauważają inni
- dokładne planowanie wykonania działań i podążanie według planu
- duże zainteresowanie określonymi dziedzinami
- podchodzenie zbyt blisko do innych osób albo dyskomfort kiedy inni podchodzą zbyt blisko lub dotykają
“Złoty standard” diagnozy autyzmu
W skład światowego “złotego standardu” diagnozy zaburzeń autystycznych wchodzą dwa wystandaryzowane i ustrukturyzowane narzędzia. Są one oparte na wieloletnich badaniach naukowych z bardzo dobrze dopracowaną skutecznością.
- ADOS – 2 (Autism Diagnosis Observation Schedule) – to protokół to obserwacji zachowań. Pozwala na określenie umiejętności komunikacji, wzajemności interakcji społecznych, zabawy, stopnia nasilenia zachowań stereotypowych, a także innych zachowań odbiegających od normy, takich jak wzmożona aktywność psychoruchowa czy zachowania agresywne. Pozwala badać dzieci od 12 m.ż., młodzież i dorosłych. Badanie może przeprowadzić jedynie specjalista posiadający kwalifikacje do diagnozowania tą metodą. Badania pokazują, że wyniki uzyskane w ADOS – 2 są stabilne czasowo. Zaletą tej metody jest to, że może być powtarzana wiele razy u jednej osoby. Badanie trwa około 60 – 75 minut. (Czas trwania dostosowany jest do indywidualnych możliwości dziecka). W przypadku małych dzieci przeprowadzane jest w obecności opiekuna.
- ADI-R (Wywiad do Diagnozy Autyzmu – Wersja zrewidowana) – to ustrukturyzowany wywiad, pozwalający na zdobycie informacji niezbędnych do postawienie diagnozy ASD. Wywiad przeprowadzany jest z opiekunem dziecka i trwa około 1,5 – 2 h. Pozwala na zbadanie przebiegu rozwoju i daje możliwość oceny aktualnego funkcjonowania z uwzględnieniem tego przebiegu. W przypadku osób dorosłych konieczne jest przeprowadzenie wywiadu z rodzicem/opiekunem prawnym. Pytania wywiadu odnoszą się do funkcjonowania we wczesnym dzieciństwie, w szczególności pomiędzy 4 a 5 r.ż.
Ostateczną kliniczną diagnozę zaburzenia ze spektrum autyzmu, po konsultacji z innymi profesjonalistami, ma prawo postawić tylko lekarz.
Plan wizyt i cennik:
Diagnoza dorosłych:
Możliwe są dwa warianty diagnozy – jeden w oparciu o światowy złoty standard, z wykorzystaniem obydwu narzędzi, wchodzących w jego skład. W tym wariancie konieczne jest przeprowadzenie wywiadu z rodzicem/opiekunem osoby dorosłej. Drugi opiera się o wywiad z osobą dorosłą i badanie narzędziem ADOS-2.
| Wizyty: | I wariant | II wariant |
| Wizyta u diagnosty – pogłębiony wywiad | I spotkanie – cena 500 zł – pogłębiony wywiad z rodzicami/opiekunami prawnymi osoby dorosłej, z użyciem protokołu ADI-R. Czas trwania 90 – 120 minut.
II spotkanie- cena 250 zł – pogłębiony wywiad z osobą dorosłą. Czas trwania 60 minut. |
I spotkanie – cena 250 zł – pogłębiony wywiad z osobą dorosłą. Czas trwania 60 minut. |
| Badanie ADOS 2. | Cena 600 zł wraz z opisem wyników. Czas trwania: 40 – 60 minut.
Wizyta odbywa się w godzinach porannych i przedpołudniowych |
Cena 600 zł wraz z opisem wyników. Czas trwania: 40 – 60 minut.
Wizyta odbywa się w godzinach porannych i przedpołudniowych |
| Wizyta podsumowująca z diagnostą | Przekazanie i omówienie wyników diagnozy. Cena 250 zł. Czas trwania: 50 minut. | Przekazanie i omówienie wyników diagnozy. Cena 250 zł. Czas trwania: 50 minut. |
| Wizyta u psychiatry | Postawienie diagnozy. Cena 350 zł. Czas trwania: 40 minut | Postawienie diagnozy. Cena 350 zł. Czas trwania: 40 minut |
Diagności prowadzący badania u nas w Centrum:
mgr Katarzyna Zawadzka – Babiarczuk – psycholog, certyfikowany diagnosta ADOS-2
mgr Agnieszka Polak – psycholog, certyfikowany diagnosta ADOS-2
mgr Magdalena Tomaszczyk – pedagog, certyfikowany diagnosta ADOS-2, certyfikowany diagnosta ADI-R
mgr Monika Libera – Pierścińska – pedagog, certyfikowany diagnosta ADOS-2, certyfikowany diagnosta ADI-R
mgr Karolina Szczepańska – certyfikowany diagnosta ADOS-2, certyfikowany diagnosta ADI-R
mgr Dominika Kuloza – psycholog, certyfikowany diagnosta ADI-R
Nasi diagności co 6 miesięcy odświeżają zgodność oceny zachowań uczestnika podczas badania testem ADOS-2, polegającą na wspólnym kodowaniu badania i wzajemnej kalibracji ocen. Wymagana zgodność pomiędzy diagnostami w badaniach naukowych to 80%. Procedura ta zapewnia najwyższy standard wykonywania tego badania i poszerza kompetencje naszych diagnostów.
Literatura:
- Agnieszka Rynkiewicz, Marta Kulik (2013). Wystandaryzowane, interaktywne narządzia do diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu a nowe kryteria diagnostyczne DSM-5. Psychiatria tom 10, nr 2, s.41-48
- Gałecki, M. Pilecki i in. (2018) Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5, Edra Urban & Partner.
