Wypalenie zawodowe, zwane również syndromem wypalenia zawodowego lub zespołem wypalenia zawodowego, jest stanem psychicznym, który może wystąpić u osób pracujących w różnych zawodach. Według literatury, wypalenie zawodowe charakteryzuje się trzema głównymi wymiarami:
- Wyczerpanie emocjonalne – odczuwanie zmęczenia i wyczerpania psychicznego, związane z brakiem zadowolenia z pracy, trudnościami w relacjach z innymi ludźmi w pracy, brakiem uznania i wsparcia ze strony przełożonych i kolegów.
- Depersonalizacja – zmniejszenie empatii i zainteresowania ludźmi, z którymi się pracuje, co może prowadzić do uczucia bezradności, cynizmu i odczuwania pracy jako rutyny.
- Obniżenie poczucia własnej wartości – poczucie, że nie osiąga się zamierzonych celów, niska motywacja i brak satysfakcji z pracy.
Wypalenie zawodowe może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych, takich jak choroby psychiczne (np. depresja, lęki), problemy ze snem, nadużywanie substancji psychoaktywnych, a także do negatywnych skutków w życiu osobistym i zawodowym.
Christina Maslach, psycholog społeczny z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, jest jednym z najbardziej znanych badaczy wypalenia zawodowego. W swojej pracy Maslach definiuje wypalenie zawodowe jako „trójwymiarowy stan psychiczny, który składa się z wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji i obniżonej samooceny„.
Maslach wyróżnia siedem kluczowych cech wypalenia zawodowego, które mogą wpływać na jego rozwój:
- Brak kontroli – uczucie braku wpływu na sytuacje, w których się znajduje.
- Niska nagroda – brak uznania i nagród za pracę.
- Brak wsparcia – brak wsparcia i zrozumienia ze strony przełożonych i kolegów z pracy.
- Sprzeczne wymagania – oczekiwania i wymagania, które nie są zgodne z rzeczywistością.
- Niesprawiedliwość – poczucie niesprawiedliwości i dyskryminacji.
- Praca monotonna – wykonywanie powtarzalnych i rutynowych czynności bez większych wyzwań.
- Niska wartość – poczucie, że praca jest pozbawiona sensu i nie przynosi wartości dodanej.
Według Maslach, wypalenie zawodowe jest wynikiem niewłaściwej interakcji między pracownikiem a jego środowiskiem pracy. Wpływa na to wiele czynników, takich jak stres, nadmierny czas pracy, brak zasobów, a także brak wsparcia i uznania ze strony pracodawcy.
Psychoterapia jest jednym z możliwych sposobów leczenia wypalenia zawodowego. Istnieje wiele rodzajów terapii, które mogą pomóc osobom zmagającym się z wypaleniem zawodowym.
Jednym z podejść terapeutycznych, które może okazać się skuteczne w leczeniu wypalenia zawodowego, jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). CBT skupia się na zmianie negatywnych myśli i zachowań, które przyczyniają się do wypalenia zawodowego. Terapeuta może pomóc osobie z wypaleniem zawodowym w identyfikacji myśli, które wpływają na jej stan psychiczny, a następnie nauczyć ją sposobów na radzenie sobie z tymi myślami. Terapia może również pomóc w nauce zdrowych nawyków pracy, takich jak organizacja czasu i zadań, co może zapobiec dalszemu wypaleniu zawodowemu.
Innym podejściem terapeutycznym, które może okazać się skuteczne w leczeniu wypalenia zawodowego, jest terapia poznawcza (CT). CT skupia się na zmianie negatywnych przekonań i sposobów myślenia, które przyczyniają się do wypalenia zawodowego. Terapeuta może pomóc osobie z wypaleniem zawodowym w identyfikacji negatywnych przekonań i nauczyć ją sposobów na radzenie sobie z nimi. Terapia CT może również pomóc w nauce pozytywnych sposobów myślenia i podejścia do pracy, co może przyczynić się do zmniejszenia wypalenia zawodowego.
Diagnoza wypalenia zawodowego
Kwestionariusz Wypalenia Zawodowego (LBQ) i Minnesota Multiphasic Personality Inventory-2 (MMPI-2) to popularne narzędzia diagnostyczne, które są stosowane w celu diagnozowania różnych zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, w tym wypalenia zawodowego.
LBQ jest narzędziem diagnostycznym, które służy do oceny poziomu wypalenia zawodowego. Pytania w kwestionariuszu LBQ dotyczą takich zagadnień jak poczucie braku motywacji i zainteresowania pracą, odczuwanie zmęczenia i wyczerpania emocjonalnego, trudności w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi w pracy oraz odczuwanie braku satysfakcji z wykonywanej pracy.
MMPI-2 jest jednym z najczęściej stosowanych testów psychologicznych w celu diagnozowania zaburzeń osobowości i emocjonalnych. Składa się z 567 pytań, które oceniają różne aspekty osobowości, w tym tendencje do depresji, lęku, histerii, schizofrenii, paranoi, uzależnienia i zaburzeń afektywnych. MMPI-2 jest narzędziem diagnostycznym, które jest szczególnie przydatne w diagnozowaniu zaburzeń emocjonalnych i osobowościowych, które mogą prowadzić do wypalenia zawodowego.
Oba narzędzia diagnostyczne, LBQ i MMPI-2, są przydatne w diagnozowaniu wypalenia zawodowego i innych zaburzeń emocjonalnych. Oba kwestionariusze są uznawane za narzędzia diagnostyczne o dobrej trafności i rzetelności w diagnozowaniu wypalenia zawodowego. Jednak ich wyniki powinny być interpretowane przez wykwalifikowanego specjalistę, który może dokładnie zdiagnozować wypalenie zawodowe i pomóc w wyborze odpowiedniego leczenia.
Właściwa diagnoza prowadzi do wyboru odpowiedniego rodzaju terapii, która będzie dopasowana do indywidualnych potrzeb i preferencji osoby z wypaleniem zawodowym. W Centrum Psychoterapii i Szkoleń CONSILIA do Państwa dyspozycji są specjaliści, którzy przeprowadzą odpowiednią diagnozę oraz zaproponują właściwy program wsparcia psychologicznego. Jeśli chcesz poznać swoją relację z pracą, zapraszamy do kontaktu.
autor artykułu: psycholog, Ewelina Zabielska
bibliografia:
- Sęk, H. (2000). Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Maslach, C., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual Review of Psychology.
