Rodzice podejmując decyzję o rozstaniu często zadają sobie pytanie, jak ta sytuacja wpłynie na ich dziecko. Bez wpływu faktycznie NIE jest. Większość publikacji koncentruje się na opisie negatywnych skutków rozwodu i konfliktów w rodzinie. Są to kwestie istotne i warto być na nie wyczulonym. Rodzice są wówczas zaabsorbowani zmianami, problemami oraz własnymi trudnymi stanami emocjonalnymi. Warto wtedy przekierować uwagę na potomka oraz zadbać o zaspokojenie jego potrzeb i w razie wszelkich wątpliwości skorzystać z porady specjalisty.
Istnieją również głosy badaczy, którzy wskazują, że po początkowym okresie pogorszonego funkcjonowania, większość dzieci powraca do stanu równowagi po okresie około 2 lat. Są więc szanse na ograniczenie zakłóceń w rozwoju dziecka po tak znacznej życiowej zmianie.
Jakie uwarunkowania sprzyjają pozytywnej adaptacji dziecka do rozstania rodziców?
Pierwszą grupą są czynniki indywidualne, właściwości takie jak: łatwy temperament, zdolność do poszukiwania wsparcia, wewnętrzne umiejscowienie kontroli, wysoki poziom rozumienia sytuacji społecznych ,zadaniowy styl rozwiązywania problemów, szczególne uzdolnienia, płeć lub wiek.
Drugą i bardzo istotną grupę stanowią czynniki rodzinne. Należą do nich m.in.: sposób komunikacji w rodzinie, prawidłowe oddziaływania rodzicielskie, dbałość o rozwijanie u dziecka poczucia własnej wartości i świadomości swoich mocnych stron, jakość współpracy rodziców po rozstaniu i relacji w rodzinach zrekonstruowanych, zapewnienie emocjonalnej stabilizacji i akceptowanie emocji dziecka, doświadczanie miłości ze strony obojga rodziców- w tym zapewnienie regularnych kontaktów z drugim rodzicem (im młodsze dziecko tym częstsze i bardziej systematyczne powinny być spotkania) i prawidłowe relacje z rodzeństwem. Istotny jest czas trwania konfliktu przed rozstaniem – im dłużej trwa tym trudniej będzie osiągnąć stan równowagi. W niektórych przypadkach warto zwrócić uwagę na wyzwalające znaczenie rozwodu dla dzieci wychowujących się w bardzo skonfliktowanych środowiskach rodzinnych. Nieustannie doświadczają one napięcia, a nawet długotrwałej atmosfery wrogości i przemocy. W innej sytuacji, gdy rodzice wcześniej dobrze wywiązywali się ze swojej roli to chwilowy spadek jakości tej opieki nie powinien mieć tak destrukcyjnego wpływu. Czynnikami chroniącymi są także ograniczenie sporów w obecności małego człowieka, współpraca przy rozwiązywaniu problemów wychowawczych oraz zdolność dostrzegania potrzeb dziecka i ich zaspokajania. Współrodzicielstwo często jest największa próbą dla rodziców. Wymaga uporania się z własnymi emocjami oraz dużej dojrzałości rodzicielskiej. Nie bez znaczenia jest też dobre przystosowanie głównego opiekuna do nowej sytuacji. Wycieńczonemu emocjonalnie rodzicowi trudno będzie sprostać wymaganiom wychowawczym oraz stworzyć dziecku stabilne oraz pełne jego troski i zaangażowania warunki.
Ostatnią grupą są czynniki związane ze środowiskiem społecznym, czyli sieć wsparcia. Czynnikami chroniącymi są: doświadczanie wsparcia ze strony innych ludzi (przyjaciół, nauczycieli, członków rodziny takich jak np. dziadkowie) oraz pomoc specjalistów. Sprzyjającym warunkiem jest środowisko rówieśnicze, pozbawione symptomów patologii i zaangażowanie w działalność grup prospołecznych, kółek zainteresowań itp.
Podsumowując: rezyliencja czyli zdolność do niezakłóconego rozwoju w kontekście rozstania rodziców jest dynamicznym procesem, podczas którego zachodzi zmiana funkcjonowania małego człowieka. Dodatkowo możemy na ten proces wpływać konstruując warunki sprzyjające odzyskiwaniu równowagi.
Kiedy warto skorzystać ze wsparcia specjalisty? Przykładowe znaki ostrzegawcze:
- Pojawienie lub nasilenie się trudnych zachowań (agresja, konflikty, nieprzestrzeganie norm i zasad, inne trudności wychowawcze).
- Nadmierne reakcje emocjonalne, wybuchy złości lub płaczu, wrogość, wyobcowanie lub izolacja, nadmierne zabieganie o uwagę, przedłużające się obniżenie nastroju.
- Problemy ze snem, nadmierny apetyt lub jego brak, bóle brzucha lub głowy, chorowitość, spadek energii.
- Samookaleczenia.
- Utrata zainteresowań lub znajomych.
- Pogorszenie koncentracji uwagi lub obniżenie wyników w nauce.
- Inne niepokojące zmiany w funkcjonowaniu lub zachowaniu.
Więcej o tym jak przebiegają wizyty u psychologa dziecięcego u nas w Centrum przeczytają Państwo tutaj:
Pierwsza wizyta u psychologa dziecięcego
autor artykułu: Jadwiga Czachura-Ozimek – psycholog, certyfikowany trener TUS
bibliografia:
- Błażek M., Lewandowska-Walter A. (2017). Rozwód jako proces. Perspektywa dorosłych i dzieci. Wydawnictwo: DIFIN
- Lewicka-Zelent A., Korona K. (2015). Dziecko a rozwód. Bajki dla dzieci rozwodzących się rodziców. Wydawnictwo : DIFIN
literatura polecana rodzicom:
- Zubrzycka E. (2021). Przetrwać burzę. Jak pomóc dziecku, gdy jego rodzina przechodzi kryzys? Wydawnictwo: GWP
