Podjąłeś właśnie decyzję o wizycie z dzieckiem u psychologa, zastanawiasz się, jak może ona wyglądać, jak się przygotować, o co będzie pytać psycholog, czy zabrać ze sobą dziecko. Stawianie pytań i nagromadzenie wątpliwości nie jest w tej sytuacji niczym niepokojącym, masz prawo w nowej sytuacji czuć się niepewnie. Jako uważny rodzic chcesz zadbać także o swoje dziecko, które w tej sytuacji również może czuć pewien niepokój. Jak przygotować się do wizyty oraz jak można sobie i dziecku pomóc w tej nowej sytuacji, przedstawimy poniżej.
1. Kiedy zdecydować się na wizytę u psychologa dziecięcego?
Krótko mówiąc, zawsze wtedy, gdy zachowanie Twojego dziecka wzbudza Twój niepokój, a więc np.:
- gdy zachowanie dziecka uległo zmianie w ostatnim czasie – stało się bardziej nerwowe, łatwiej wpada w złość, jest bardziej lękowe, wycofane,
- gdy doświadczyło ono w ostatnim czasie sytuacji trudnych lub gdy za chwilę może takich doświadczyć – choroba, śmierć bliskiej osoby, rozwód, ale także przeprowadzka, czy zmiana przedszkola, szkoły,
- gdy wychowawcy dziecka lub nauczyciele zgłaszają niepokojące trudności w jego zachowaniu,
- gdy zauważasz, że dziecko zachowuje się inaczej niż jego rówieśnicy lub znacząco inaczej niż jego starsze rodzeństwo, gdy było w jego wieku,
- kiedy zadajesz sobie pytanie, czy zachowanie dziecka jest zgodne z fazą rozwoju, naturalne w tym wieku lub czy postrzegasz je jako dziwaczne, nietypowe,
- gdy wydaje Ci się, że zachowanie dziecka zaburza panującą w rodzinie atmosferę,
- gdy masz poczucie, że sobie nie radzisz, nie posiadasz wpływu na zachowanie swojego dziecka.
2. Jak wygląda pierwsza wizyta?
Proces konsultacji dziecka obejmuje 5 wizyt każda po 45- 50 minut. Pierwsza wizyta odbywa się zazwyczaj jedynie z rodzicami (chyba, że podczas rejestracji otrzymasz informację, że dziecko powinno być na niej razem z Wami). Druga, trzecia i czwarta to spotkania psychologa z dzieckiem. W modelu, gdy konsultacja pierwszorazowa odbywa się z udziałem całej rodziny – na jedno ze spotkań (drugie lub trzecie) psycholog również poprosić o wizytę samych rodziców. Piąte spotkanie ma charakter podsumowujący (w niektórych przypadkach odbywa się wraz z udziałem dziecka – o tym poinformuje cię psycholog) , na którym otrzymasz zwrotną informację od psychologa nt. poczynionych obserwacji, wniosków, propozycji oddziaływań terapeutycznych Najlepiej, gdy podczas pierwszej wizyty obecni będą oboje rodzice. To czas na przedstawienie swoich przemyśleń, wątpliwości, odczuć związanych z rozwojem i zachowaniem dziecka. Możesz wcześniej przygotować sobie pytania, spisać najważniejsze dane z ewentualnej historii chorobowej dziecka, przypomnieć sobie kiedy dziecko osiągało tzw. kroki milowe, np. kiedy dziecko zaczęło chodzić, mówić, jak przebiegał trening czystości (nauka korzystania z toalety). Psycholog podczas tej wizyty będzie zadawał Ci wiele pytań dotyczących sytuacji rodzinnej dziecka, jego zainteresowań, kontaktów z rówieśnikami. Zapyta również o to, dlaczego akurat teraz zdecydowaliście się przyjść oraz jakie są Wasze oczekiwania od terapeuty. Jeśli czegoś nie rozumiesz, coś jest dla Ciebie niejasne, zadawaj pytania, proś o wyjaśnienie. Ta wizyta jest dla Ciebie. Otrzymasz również informacje, jak przygotować dziecko na spotkanie z psychologiem oraz jak będzie to spotkanie wyglądało.
3. Jak wygląda spotkanie dziecka z psychologiem?
Spotkania z dzieckiem mają przede wszystkim pozwolić na wstępne zbudowanie relacji, poznanie dziecka, jego naturalnych zachowań. To czas na obserwację zachowań dziecka, która może okazać się kluczowa w stawianiu diagnozy. Psycholog dostosowując swoje działania do wieku dziecka, będzie przede wszystkim uważnym obserwatorem i uczestnikiem zabawy dziecka, która jest naturalną jego potrzebą i pozwala ukazać wiele procesów, relacji, w których uczestniczy dziecko. Będzie też zadawał pytania, które pozwolą lepiej poznać perspektywę dziecka. Ale przede wszystkim będzie dostrajał się do emocji i potrzeb dziecka, które manifestować się będą w gabinecie.
4. Jak przygotować dziecko na spotkanie z psychologiem?
- powiedz dziecku gdzie idziecie, co to za miejsce, jeśli uznasz to za ważne – pokaż zdjęcia gabinetów, zdjęcia psychologa na stronie internetowej,
- powiedz dziecku kim jest osoba, z którą się spotkacie, czym się zajmuje. Nie jest dobrym pomysłem mówienie, że psycholog to Twoja koleżanka czy ciocia, bo dziecko może poczuć się oszukane, z pewnością też szybko wyczuje, że coś się przed nim ukrywa. Niektóre dzieci kojarzą takie wizyty z wizytą u lekarza, wyjaśnij, że psycholog nim nie jest, nie będzie robił zastrzyków, ani wypisywał recept,
- powiedz dziecku dlaczego tam idziecie, dlaczego podjąłeś taką decyzję np. „martwię się tym, że coraz częściej jesteś smutny”, „niepokoję się, że coraz trudniej jest nam się dogadać”, dostosuj swoje słowa do możliwości percepcyjnych dziecka,
- wyjaśnij dziecku, jak będzie wyglądało spotkanie z psychologiem, powiedz o tym, że będzie bawić się z psychologiem, rozmawiać oraz, że będzie w gabinecie bez Ciebie. Odpowiadaj też na pojawiające się pytania,
- nie planuj z dzieckiem odpowiedzi na pytania psychologa, im bardziej będzie ono zachowywać się naturalnie, tym łatwiej będzie psychologowi dostrzec realne jego trudności oraz typowe sposoby reagowania.
5. Czy konieczne jest, by obecni byli oboje rodzice?
Zdecydowanie jest to rozwiązanie pożądane. Każdy z rodziców obserwuje rozwój swojego dziecka z nieco innej perspektywy, zwraca także uwagę na nieco inne trudności w jego zachowaniu. Oboje rodzice są bardzo potrzebni w gabinecie terapeutycznym.
6. Jak mam się zachować, gdy moje dziecko nie będzie chciało wejść z psychologiem samo do gabinetu?
Przede wszystkim pamiętaj, by dziecko przygotować na to spotkanie. Jeśli jednak to nie wystarczy i dziecko będzie wyraźnie oponowało, słuchaj, o co prosi psycholog. W zdecydowanej większości sytuacji dzieci decydują się na wejście same lub wchodzą z rodzicem, ale ten po chwili może opuścić gabinet. Terapeuta z pewnością poprowadzi nas w tej sytuacji.
7. Czego dowiem się na koniec procesu konsultacji?
Psycholog przekaże Ci swoje wnioski, obserwacje oraz propozycje dalszych działań, biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby dziecka. Może zaproponować:
- udział dziecka w terapii indywidualnej, angażując w ten proces również rodziców,
- udział dziecka w terapii grupowej w postaci Treningu Umiejętności Społecznych, socjoterapii,
- udział rodziców w Treningu Umiejętności Wychowawczych,
- udział rodziny w terapii rodzinnej.
Psycholog może również zalecić konsultację u innego specjalisty np. psychiatry lub terapeuty integracji sensorycznej, ale także zaproponować inne rozwiązania, które bazując na swoim doświadczeniu i wiedzy, uzna za te, które mogą pomóc w określonej sytuacji rodzinnej.
Jeśli Twoja wizyta dotyczy dziecka powyżej 10 roku życia zapraszamy do przeczytania tekstu:
Pierwsza wizyta nastolatka u psychologa
przygotowała: psycholog dziecięcy, trener umiejętności społecznych Katarzyna Zawadzka
