Terapia grupowa

CZYM JEST TERAPIA GRUPOWA?

Bycie częścią grupy to doświadczenie z jakim spotykamy się w codziennym życiu. Jako istoty społeczne funkcjonujemy w większych lub mniejszych wspólnotach: przyjmujemy określone role, nawiązujemy relacje w charakterystyczny dla nas sposób, szukamy oparcia i punktu odniesienia w ważnych dla nas grupach. Przyjmując, że grupa ma zasadnicze znaczenie dla psychospołecznego rozwoju jednostki, to również badanie i leczenie różnych form zaburzeń tego rozwoju powinno odbywać się w grupie, poprzez grupę i przy udziale grupy (Pawlik, 2008).

Początki psychoterapii, terapii grupowej sięgają lat 40 XX wieku. Przez ten czas forma terapii grupowej, jej rodzaje, założenia teoretyczne czy metody pracy uległy zmianie i modyfikacjom. Współcześnie terapie grupowe prowadzone są w różnych nurtach, między innymi w nurcie poznawczo – behawioralnym, psychodynamicznym, psychoanalitycznym czy systemowym, których skuteczność jest potwierdzona w licznych badaniach naukowych. 

Psychoterapia, terapia grupowa jest jedną z najbardziej adekwatnych form leczenia pacjentów z diagnozą zaburzeń psychicznych.

Wskazaniem do uczestniczenia w tej formie pracy są między innymi:

• zaburzenia nerwicowe 
• zaburzenia nastroju
• zaburzenia psychosomatyczne
• zaburzenia osobowości

Praca w grupie terapeutycznej opiera się na przymierzu terapeutycznym, zawieranym na pierwszym spotkaniu pomiędzy terapeutą (terapeutami) i pacjentami. Taki kontrakt nadaje leczeniu ramy, uwzględnia cele i zadania terapeutyczne oraz pozwala nawiązać bezpieczną więź uczestnikom spotkań.

Podstawowe, uniwersalne cele, zarówno dla psychoterapii indywidualnej, jak i grupowej to:

• uzyskanie ulgi w zakresie objawów (zmniejszenie, usunięcie ich)
• uzyskanie korzystnej zmiany w strukturze osobowości
• zmiana dotychczas stosowanych przez pacjenta mechanizmów obronnych na te bardziej dojrzalsze, adekwatne do sytuacji
• poprawa w funkcjonowaniu w relacjach interpersonalnych, tworzenie satysfakcjonujących relacji
• podejmowanie i realizowanie adekwatnych do własnych zasobów zadań życiowych, zawodowych i społecznych
• zwiększenie rozumienia przyczyn objawów pojawiających się w życiu pacjenta
• zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia objawów zaburzeń w przyszłości

Istnieją różne rodzaje grup terapeutycznych. Zmiennymi są między innymi czas trwania, otwartość na dołączanie nowych osób, nurt psychoterapeutyczny w jakim pracują prowadzący,  czy cele stawiane podczas początkowych spotkań. 

Po pierwsze, grupy terapeutyczne dzielimy na:

• otwarte/półotwarte → przy takim modelu pracy nowi uczestnicy mogą dołączać przez cały okres/lub do pewnego momentu trwania pracy grupy
• zamknięte → w tym przypadku wszyscy uczestnicy zaczynają i kończą proces terapeutyczny w tym samym czasie

Po drugie, grupy teraputyczne możemy podzielić biorąc pod uwagę cele spotkań. Rozróżniamy najczęściej:

• grupy terapeutyczne – celem grup terapeutycznych jest przede wszystkim zmniejszenie objawów oraz zmiana struktur osobowości pacjenta, które w niekorzystny sposób wpływały na jego funkcjonowanie w relacjach interpersonalnych i nie pozwalały na adekwatne realizowanie się w życiu zawodowo – społecznym. Zazwyczaj są one prowadzone na oddziałach szpitali psychiatrycznych, w poradniach zdrowia psychicznego, czy w prywatnych placówkach przez dwóch terapeutów posiadających odpowiednie kwalifikacje 
• grupy wsparcia/grupy dedykowane – ich głównym celem jest udzielanie wzajemnego wsparcia, poprzez uczestniczenie w nich osób z podobnymi trudnościami, doświadczeniami. Udział  w takiej grupie polega na dzieleniu się własnymi przeżyciami, słuchaniu treści wnoszonych przez innych, dzieleniu się pożytecznymi informacjami, udzielaniu sobie wzajemnie wsparcia emocjonalnego. Najczęściej są to: grupy wsparcia dla osób z chorobą alkoholową (AA), grupy wsparcia dla osób w żałobie, grupy wsparcia dla osób współuzależnionych, grupy wsparcia dla osób cierpiących na określoną chorobę somatyczną, grupy wsparcia dla osób z doświadczeniem chorób psychicznych czy grupy wsparcia dla osób z niepełnosprawnością, które doświadczają np. trudności z wejściem na rynek pracy. 

Po trzecie, grupy prowadzone są w różnych nurtach terapeutycznych. Do najważniejszych i najczęściej spotykanych zaliczamy:

• nurty psychodynamiczny
• nurt poznawczo – behawioralny
• nurt systemowy

Ważnym elementem terapii grupowej jest tak zwany “proces grupowy”. Jest to szereg zmian, które zachodzą w interakcji między uczestnikami grupy (łącznie z prowadzącymi). Mają one świadomy i nieświadomy przebieg, a komentowanie przez terapeutów zmian i ewolucji w podejściu do przeżywania i reagowania na spotkaniach umożliwia poszerzenie świadomości pacjentów, rozumienia ich trudności indywidualnie, jak i trudności grupy jako całości. 

Jak dołączyć do grupy terapeutycznej? 

Zapraszamy do umawiania się na konsultacje jeżeli:

• dostałeś/dostałaś skierowanie/zalecenie od lekarza psychiatry lub innego specjalisty 
• zauważasz u siebie niepokojące objawy wymienione powyżej i czujesz, że grupa jest dla ciebie odpowiednią formą leczenia
• masz wątpliwości, które dotyczą rodzaju terapii jaką dla siebie wybrać

Wybór odpowiedniej formy terapii, spośród szerokiego wachlarza możliwych technik i rodzajów, jest zależny przede wszystkim od diagnozy psychopatologii pacjenta oraz jego warunków środowiskowych. Z tego powodu rozpoczęcie terapii grupowej poprzedzone jest procesem konsultacyjnym, który zazwyczaj zamyka się w 3-4 sesjach. Podczas paru spotkań terapeuta przeprowadza wywiad, na podstawie którego diagnozuje trudności pacjenta. Nie we wszystkich przypadkach terapia grupowa jest wskazana jako forma leczenia, czasami bardziej adekwatne jest skierowanie pacjenta na terapię indywidualną, leczenie psychiatryczne czy na oddziale szpitalnym. 

W naszym centrum grupy terapeutyczne mają charakter półotwarty – oznacza to możliwość dołączania nowych osób do terapii w przypadku rezygnacji innych uczestników. Optymalna liczba pacjentów w grupie terapeutycznej to zazwyczaj 8-10 osób. 

Szczegóły dotyczące grup terapeutycznych dla dorosłych prowadzonych we Wrocławiu i Online znajdziesz tutaj.

Bibliografia:

1. Pawlik, J. Psychoterapia analityczna. Procesy i zjawiska grupowe. ENETEIA, 2008
2. Sobański, J., Klasa, K., Cyranka, K. , Mielimąka, M., Dembińska, E., Müldner, Ł., Smiatek-Mazgaj, B., Rutkowski, K.,Skuteczność intensywnej psychoterapii grupowej stosowanej w leczeniu zaburzeń nerwicowych i osobowości. Psychiatr. Pol. 2015; 49(1):29–48
3. Sobański, J., Klasa, K., Cyranka, K. , Mielimąka, M., Dembińska, E., Müldner, Ł., Smiatek-Mazgaj, B., Rutkowski, K., Skuteczność intensywnej psychoterapii na oddziale dziennym oceniana za pomocą Kwestionariusza Osobowości Nerwicowej KON-200. Psychiatr. Pol. 2015; 49(5): 1025–1041
4. Szeliga-Lewińska, J. Ogólny model terapii grupowej. Psychiatra. 2010; 7, 3: 104–116