Masturbcja dziecięca w przestrzeni publicznej nadal bywa dość kontrowersyjnym tematem, jednak coraz częściej podejmowanym w publikacjach medycznych oraz psychologicznych. Kontrowersyjność tej tematyki może być związana z tym, że aby mówić o masutrbacji dziecięcej trzeby przyjąć, że dzieci (tak jak i dorośli) mają swoją seksualność. W literaturze możemy spotkać również inne określenia stosowane zamiennie ze słowem masturbacja, takie jak zachowania gratyfikujące, samotne zachowania seksualne, zabawa narządami płciowymi oraz onanizm.
Maria Beisert w swojej książce Masturbacja dziecięca. Od diagnozy do interwencji, podaje powody, dla których wykorzystywanie terminu masturbacja w diagnozie może wywoływać niekorzystne skutki.
“Uboga lub zniekształcona wiedza o seksualności dziecięcej stawia masturbację na równi z patologicznymi zachowaniami seksualnymi dorosłych, które należy leczyć, a więc eliminować. Badania nad mastrubacją dzieci w Polsce (Beisert, 1991) ujawniły, że masturbacja dziecięca wywołuje lęk wśród dorosłych. Bywa wiązana z przedwczesnym rozbudzeniem seksualnym dziecka i przekonaniem, że pobudzenie, rozwijając się liniowo od dzieciństwa ku dorosłości, ostatecznie doprowadzi do poważnych zaburzeń w przyszłym życiu seksualnym.”
Zaprzeczanie seksualnemu znaczeniu aktywności dziecka oraz wiara, że dziecko wykonuje te “wstydliwe czynności” z powodu ukrytych lub źle zdiagnozowanych problemów dermatologicznych, może prowadzić do nieprawidłowych diagnoz na tle organicznym. Mimo coraz większej wiedzy na temat rozwoju dziecięcej seksualności nadal na świecie dokonuje się okaleczania narządów płciowych przez nacinanie lub obrzezanie w celu przecwidziałania mastrubacji dziewczynek (Otaigbe, 2008). Negatywne konotacje związane z diagnozą masturbacji dziecięcej powodują, większe prawdopodobieństwo zaniechania specjalistycznego leczenia, w obawie przed stygmatyzacją, co przemawia za użyciem określenia zespołu gratyfikacji.
W celu oceny czy aktywność seksualna dziecka pozostaje w granicach normy należy wziąć pod uwagę:
1.Umożliwienie realizacji zadań rozwojowych przewidzianych dla danego wieku.
Według Havighursta (1981) zadanie rozwojowe to zadanie pojawiające się w określonym odcinku czasowym w życiu jednostki. Związane jest z okresem szczególnej wrażliwości, który wraz z dojrzałością organizmu, wymaganiami stawianymi przez otoczenie oraz gotowością psychiczną jednostki sprzyja jego osiągnięciu. Każdy okres rozwojowy niesie za sobą inne zadania, ich satysfakcjonujące wykonanie umożliwia osiągnięcie sukcesu w realizacji kolejnych, następujących po nim oraz przyczynia się do poczucia satysfakcji.
W przypadku, gdy zachowania seksulane dzieci uniemożliwiają osiąganie kolejnych etapów rozwoju lub znacząco je utrudniają należy skonsultować się ze specjalistą.
Zadania rozwojowe okresu niemowlęctwa (0-1):
- uczenie się chodzenia;
- uczenie się przyjmowania stałego pokarmu;
- uczenie się mówienia;
- uczenie się kontroli nad własnym ciałem;
- uczenie się różnic związanych z płcią i wstydu.
Wczesne dzieciństwo (2-3):
- osiąganie stabilności fizjologicznej;
- formowanie się prostych pojęć dotyczących rzeczywistości społecznej i fizycznej;
- uczenie się emocjonalnego odnoszenia się do rodziców, rodzeństwa i innych ludzi;
- uczenie się rozróżniania dobra i zła oraz rozwijanie się sumienia.
Średnie dzieciństwo (4-5):
- opanowywanie sprawności fizycznych koniecznych do różnych zabaw i gier;
- budowanie całościowej postawy wobec samego siebie jako rozwijającego się organizmu;
- uczenie się obcowania z rówieśnikami.
Późne dzieciństwo (6-12):
- uczenie się odpowiedniej roli płciowej;
- rozwijanie się podstawowych sprawności czytania, pisania i liczenia;
- rozwijanie się pojęć niezbędnych w codziennym życiu;
- rozwijanie się sumienia, moralności, skali wartości;
- osiąganie niezależności osobistej;
- rozwijanie się postaw wobec grup i instytucji.
Żródło: Brzezińska, 2000 za: Beisert, 2022.
Oceniając wpływ zchowań mastrubacyjnych na rozwój dziecka należy wziąć pod uwagę ich częstotliwość. Zbyt duża liczba zachowań może mieć negatywny wpływ na rozwój w pozostałych obszarach, poprzez ograniczanie innych aktywności dziecka, obniżenie ich jakości, wystąpienie regresu w rozwoju. Należy ocenić czy zaabsorbowanie seksualnością zdominowało życie dziecka nie pozostawiając przestrzeni na inne formy aktywności.
2.Motywację.
Należy zastanowić się czy:
- Zachowania masturbacyjne dziecka nie mają na celu poradzenia sobie z poważnymi problemami psychicznymi poprzez dostarczenie sobie przyjemności płynącej ze stymulacji narządów płciowych (badania Izadi-Mazidi i Riahi 2020).
“Jako dowód autorki traktują fakt, że u 76,88% przypadków patologiczna masturbacja współwystępowała z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak: ADHD, lęki, zaburzenia komunikacji, tiki, zaburzenia nastroju. Podobnych danych dostarczył Unal (2000), który stwierdził, że u 52% dzieci, które się masturbowały, występują objawy i choroby współistniejące, takie jak: zachowania opozycyjno-buntownicze, ADHD, pica, zanieczyszczanie się (nietrzymanie kału), moczenie nocne, zaburzenia snu, zaburzenia zachowania.”
Źródło: Beisert, 2022.
- Celem zachowań nie jest deficyt stymulacji oraz silne negatywne emocje doświadczane przez dziecko w konsekwencji osamotnienia.
“Masturbacja rozwojowa służy dostarczaniu przyjemności z eksploracji ciała. Natomiast masturbacja patologiczna może być strategią zmagania się z przebytym urazem, długotrwałym stresem, z deficytem uwagi.”
Źródło: Beisert, 2022.
- Czy zachowania dziecka mają charakter kompulsywny?
- Czy są przyczyną uszkodzenia ciała, bólu i fizycznego cierpienia dziecka?
- Czy ma charakter uporczywy (odporny na zmianę/eliminację mimo stosowania różnego różnych postaci wzmocnień pozytywnych lub negatywnych)?
3.Czynniki dodatkowe takie jak:
- wiek dziecka;
- płeć;
- poziom rozwoju intelektualnego;
- temperament;
“Analiza wyników badań wykazała istotnie wyższy poziom dwóch wymiarów temperamentu: nastroju (mood) i wytrzymałości (persistence) u dzieci, u których rozpoznano problematyczne zachowania seksulane. Na ich podstawie można przypuszczać, że dzieci, których odpowiedź emocjonalna na bodźce jest szybsza i intensywniejsza, będą przejawiać więcej zachowań seksualnych o dużej intensywności, które postrzegane są przez dorosłych jako problematyczne.”
Źródło: Beisert, 2022.
- specyficzne możliwości (deficyty) rozwojowe;
- kontekst kulturowy oraz społeczny.
W przypadku trudności w ocenie czy dane zachowanie gratyfikujące występujące u dziecka mieści się w normie czy jest przejawem głębszego problemu, który może wskazywać na potrzebę pogłębionej diagnozy lub wdrożenia innych oddziaływań mających na celu wsparcie dziecka, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym.
W naszym Centrum prowadzimy dla dzieci i młodzieży:
- Trening Umiejętności Społecznych
- Socjoterapię
- Trening Zastępowania Agresji
- konsultacje psychologiczne dla dzieci
- psychoterapię indywidualną młodzieży
autor: Zuzanna Lewkowicz
bibliografia:
- M. Beisert, 2022. Masturbacja dziecięca. Od diagnozy do interwencji. Warszawa: PWN.
polecana literatura dla rodziców:
- Karolina Piotrowska. Rozwój seksualny dzieci. Wydawnictwo Natuli
polecane książki dla dzieci i nastolatków
- O maluchu w brzuchu, czyli skąd się biorą dzieci
- Książka pełna miłości, czyli jak Michałek przyszedł na świat
- Skąd się (nie) biorą dzieci?
- Co robić, kiedy nasze dzieci pytają o intymne sprawy?
- Maja dorasta. Niezbędnik dorastającej dziewczynki
- Kacper dorasta. Niezbędnik każdego dorastającego chłopca
- Odpowiedz mi! Dzieci pytają o intymne sprawy
- Twoje ciałopozytywne dojrzewanie. Dla chłopców w wieku 8-12 lat oraz wersja dla dziewczynek
- Moonka: Dorastanie. Rodzinna, ciałopozytywna gra edukacyjna
- Wielka księga cipek
- Wielka księga siusiaków
- Mała książka o miesiączce
