Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju są to specjalistyczne oddziaływania skierowane do dzieci, które przejawiają deficyty rozwojowe, jak i ich rodziców. Programem mogą być objęte dzieci od urodzenia do ukończenia edukacji przedszkolnej.
Dzieci w okresie niemowlęcym, poniemowlęcy oraz przedszkolnym charakteryzują się szybkim rozwojem, co umożliwia im duża plastyczność mózgu. W tym okresie dzieci nie tylko intensywnie rozwijają się fizycznie, ale również psychicznie. Układ nerwowy każdego dnia poddawany jest wyczerpującemu treningowi, w efekcie którego dzieci w krótkim czasie nabywają wiele nowych umiejętności. Niestety, z drugiej strony jest też narażony na działanie rozmaitych czynników patogennych, które mogą zakłócić jego działanie na każdym etapie życia dziecka powodując zaburzenia neurorozwojowe. Wczesne wychwycenie zaburzenia prawidłowego rozwoju umożliwia wdrażanie oddziaływań, które mają na celu utrzymanie lub podwyższenie kompetencji dziecka oraz przeciwdziałanie wtórnym zaburzeniom mogącym powstawać na ich tle. W każdym przypadku podstawą będzie diagnoza występującego problemu oraz na jej podstawie określenie jakiej stymulacji dziecko potrzebuje na dany moment.
‘’Do optymalnego wykorzystania biologicznie uwarunkowanego potencjału rozwojowego niezbędne są bogate doświadczenia w rozwiązywaniu problemów, w tym aktywność własna dziecka z użyciem przedmiotów oraz inicjowane przez nie interakcje społeczne. Dlatego motywowanie i stwarzanie warunków do własnej aktywności dziecka jest bardzo istotnym elementem wczesnego wspomagania.’’
Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, 2020.
Wczesna interwencja
Jest to program realizowany przez placówki służby zdrowia – ośrodki wczesnej interwencji. Oferują one pomoc dzieciom od 0 do 7 lat ze zdiagnozowanym opóźnieniem lub nieharmonijnym rozwojem psychoruchowym oraz niepełnosprawnością intelektualną. W zakres świadczonych usług wliczają się diagnozy lekarzy, psychologów, logopedów, opracowanie, realizacja oraz okresowa ocena efektywności wieloaspektowego programu usprawniania dziecka w sferze ruchowej, poznawczej, emocjonalnej i społecznej, a także wsparcie rodziny i udzielenie wskazówek dotyczących pracy z dzieckiem. Do skorzystania z oferty ośrodków potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego lub lekarza specjalisty.
Wczesne wspomaganie rozwoju
Jest to program realizowany w ramach struktur oświatowych. Ma na celu wsparcie dziecka w rozwoju psychoruchowym i społecznym od momentu wykrycia niepełnosprawności do czasu podjęcia przez nie nauki w szkole. Wykrycie niepełnosprawności w tym przypadku nie jest tożsame z uzyskaniem przez dziecko orzeczenia o niepełnosprawności. Plan oddziaływań jest opracowywany indywidualnie i dostosowany jest do rodzaju wykrytych deficytów rozwojowych. Najczęściej dotyczy usprawniania funkcji ruchowych, stymulacji zmysłów, stymulacji procesów poznawczych, usprawniania procesów komunikacji werbalnej i niewerbalnej, wspierania kompetencji emocjonalno-społecznych.
W celu objęcia dziecka programem należy zgłosić się do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Opinię o potrzebie objęcia dziecka wczesnym wspomaganiem rozwoju otrzymuje się na drodze orzecznictwa. Skompletowana dokumentacja medyczna, diagnozy specjalistów pracujących w poradni oraz wniosek wypełniony przez prawnego opiekuna dziecka przedstawiany jest na zespole orzeczniczym przez zespół zajmujący się diagnozą dziecka. Prawny opiekun ma prawo, jednak nie ma obowiązku uczestnictwa w zespole. Może również wyznaczyć osobę postronną np. nauczyciela, który powinien zostać zawiadomiony oraz wysłuchany przez komisję.
Co warto ze sobą zabrać na wizytę w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej?
Przede wszystkim kompletną dokumentację medyczną dziecka (warto zrobić jej kopię). Przydatne jest przypomnienie sobie wcześniejszych etapów rozwoju dziecka oraz wiek osiągania przez nie kroków milowych (m.in. siadanie, raczkowanie, chodzenie, pierwsze słowa, zdania itp.). Pomocne jest zebranie potrzebnych informacji w celu jak najdokładniejszego opisania trudności, z którymi zmaga się dziecko, czyli zastanowienie się od jakiego czasu występuje dana trudność, na czym polega, czy rodzice dostrzegają pewne zależności w jej występowaniu, jakie kroki do tej pory zostały podjęte w celu pomocy.
Warto wiedzieć: Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne podlegają rejonizacji. Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola (publicznego lub prywatnego), należy zorientować się (np. w sekretariacie), do której Poradni przynależy placówka. Jeśli dziecko nie uczęszcza do żadnej placówki lub uczęszcza do żłobka należy kierować się miejscem zamieszkania.
Dzieci z jakimi trudnościami obejmowane są pomocą w ramach programu?
Programem wczesnej interwencji oraz wczesnym wspomaganiem rozwoju najczęściej obejmowane są dzieci z diagnozą choroby neurologicznej, genetycznej lub trwałego zaburzenia o innej etiologii (np. z mózgowym porażeniem dziecięcym), dzieci obciążone ryzykiem okołoporodowym, wcześniaki jak i dzieci zagrożone deprywacją fizyczną i społeczno-emocjonalną w środowisku wychowania.
W naszym Centrum prowadzimy dla dzieci i rodziców:
- Trening Umiejętności Społecznych
- konsultacje psychologiczne dla dzieci
- terapię rodzinną
- Trening Umiejętności Wychowawczych
autor: Zuzanna Lewkowicz
bibliografia:
- Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska L., Borkowska A.R., (red.) (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
