Specjaliści zajmujący się zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) coraz częściej przyglądają się relacji tego zaburzenia z innym, zyskującym niestety na ilości diagnozowanych przypadków zaburzeniem, jakim jest depresja. Liczne badania międzynarodowe wskazują, że ADHD może współwystępować lub przyczyniać się do pojawienia się depresji. Możemy przeczytać wiele teorii wyjaśniających to zjawisko. Skupiają się one głównie na tym, jak ADHD niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie jednostek, co może przyczyniać się do rozwoju depresji bądź pojawiania się epizodów depresyjnych. Związana z ADHD, zawarta w DSM – 5 skłonność osób z tym zaburzeniem do nieuwagi, nadruchliwości i impulsywności wpływa na ich zachowanie, niekorzystnie odbijając się na ich funkcjonowaniu w wielu obszarach.
Obszary mogące przyczyniać się do rozwoju depresji u osób z ADHD:
- Samoocena – osoby z ADHD mają często istotne trudności z wykonywaniem zadań w akceptowany przez siebie i innych sposób, co przekłada się u nich na obniżenie poziomu poczucia własnej wartości i często powoduje poczucie beznadziei, braku sprawczości czy niemożności wzięcia na siebie odpowiedzialności. Takie osądy na temat samego siebie są często podwaliną do powstania depresji.
- Trudności w relacjach interpersonalnych – osoby z ADHD mogą mieć trudności z efektywnym dbaniem o relacje społeczne, jak i nawiązywaniem nowych relacji. Dzieje się tak za sprawą podejmowanych przez nie impulsywnych zachowań, problemów z koncentracją czy słuchaniem innych. Niestety wpływa to negatywnie na społeczną sieć wsparcia jednostki, co może się przyczynić do poczucia osamotnienia/izolacji.
- Trudności w pracy – u osób z ADHD często pojawiają się problemy z nauką, jak i wywiązywaniem się z obowiązków w pracy, co może powodować problemy w życiu zawodowym i prowadzić do ciągłego stresu oraz frustracji.
- Zaburzenia snu – często osoby z ADHD doświadczają przewlekłych problemów ze snem, co może nasilać ryzyko depresji przez chroniczne poczucie zmęczenia.
- Dysfunkcje neurobiologiczne – badania sugerują, że zarówno ADHD, jak i depresja mogą mieć podobne podłoże neurobiologiczne. Zarówno ADHD jak i depresja związane są z dysregulacją neuroprzekaźników w mózgu. Podobne obszary w mózgu, czyli kora czołowa, zakręt obręczy oraz układ limbiczny, są odpowiedzialne za występowanie wspomnianych zaburzeń.
- Brak samoakceptacji – przez pojawiające się w życiu codziennym trudności osoby z ADHD narażone są na problemy z akceptacją samego siebie, a także lubieniem siebie. Gdy nie mają postawionej diagnozy i nie są świadome swojego zaburzenia, tym bardziej surowo oceniają siebie i swoje błędy. To z kolei istotnie przyczynia się do rosnących problemów z samoakceptacją.
Według badań z 2018 roku około 34% dorosłych z ADHD miało również występujące lub przeszłe epizody depresji. Według DSM – 5 objawy depresji to:
- Przygnębienie lub obniżony nastrój przez większą część dnia, prawie codziennie.
- Utrata zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność.
- Zmiany wagi lub apetytu bez żadnej innej przyczyny.
- Kłopoty ze snem.
- Poczucie beznadziejności, nieproporcjonalnego poczucia winy lub bezwartościowości.
- Zmiana aktywności/pobudzenie psychoruchowe.
- Problemy z koncentracją lub skupieniem uwagi.
- Zmęczenie.
- Myśli samobójcze.
Badania wskazują także na inne zaburzenia, które często współwystępują z ADHD. Przykładowo 40% dzieci z ADHD ma także zaburzenia lękowe. Podobnie, badania sugerują, że 35% dzieci z ADHD miało dodatkowo rozpoznane zaburzenie zachowania.
Nieleczony zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi może mieć szereg negatywnych konsekwencji, dlatego niezmiernie ważna jest odpowiednia diagnoza jak i dalsze leczenie. Odpowiednia diagnoza pod kątem ADHD umożliwia:
- dostęp do odpowiedniego leczenia;
- zrozumienie i akceptację samego siebie;
- dostęp do wsparcia edukacyjnego i zawodowego;
- zapobieganie powikłaniom i komplikacjom;
- zwiększanie świadomości społecznej.
W naszym centrum prowadzimy diagnozę i terapię dzieci, młodzieży i dorosłych pod kątem ADHD:
- Diagnoza ADHD i ADD u dorosłych.
- Diagnoza ADHD i ADD u dzieci i młodzieży.
- Terapia psychologiczna dla dorosłych z ADHD i ADD
- Terapia psychologiczna dla nastolatków z diagnozą ADHD i ADD
- Psychoedukacja dla rodziców dzieci z diagnozą ADHD i ADD
- Trening Umiejętności Społecznych
autor: Katarzyna Wiaderek
bibliografia:
- Davis, M. T., Baca, C. B., & Wathen, N. (2018). Comorbid mood disorders in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of AffectiveDisorders, 225, 472-477.
- Riglin, L., Leppert, B., Dardani, C., Thapar, A. K., Rice, F., O’Donovan, M. C., … & Thapar, A. (2021). ADHD and depression: investigating a causal explanation. Psychological medicine, 51(11), 1890-1897.
- Faraone, S. V., & Larsson, H. (2019). Genetics of attention deficit hyperactivity disorder. Molecular psychiatry, 24(4), 562-575.
- Sobanski, E. (2006). Psychiatric comorbidity in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 256(S1), i26-i31.
- Biederman, J., Newcorn, J., &Sprich, S. (1991). Comorbidity of attention deficit hyperactivity disorder with conduct, depressive, anxiety, and other disorders. The American journal of psychiatry, 148(5), 564-577.
- American Psychiatric Association. (2013). Anxiety disorders. In Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).
