Wielu rodziców zastanawia się, czym dokładnie jest Trening Umiejętności Społecznych (TUS) i dlaczego odbywa się on w grupach rówieśniczych, a nie indywidualnie. Nauka umiejętności społecznych jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka, szczególnie w wieku szkolnym, kiedy dzieci uczą się funkcjonować w grupie, nawiązywać relacje i rozwiązywać konflikty. TUS to metoda, która koncentruje się na rozwoju tych kompetencji, a jej grupowy charakter odgrywa kluczową rolę. Aby lepiej zrozumieć, dlaczego ćwiczenie w grupie jest tak istotne, można posłużyć się porównaniem do gry w piłkę nożną.
Piłka nożna jako metafora nauki umiejętności społecznych
Porównajmy naukę umiejętności społecznych do nauki gry w piłkę nożną. Można zapisać dziecko na indywidualne zajęcia z trenerem, który pokaże, jak strzelać gole, prowadzić piłkę czy wykonywać precyzyjne podania. Te techniczne aspekty gry są istotne, ale czy dziecko, ucząc się wyłącznie od trenera, staje się piłkarzem? Niekoniecznie. Aby grać w piłkę nożną, dziecko musi nauczyć się współpracować z drużyną, rozumieć ruchy innych graczy, przewidywać ich działania i odpowiednio reagować na dynamicznie zmieniającą się sytuację na boisku. Podobnie jest z umiejętnościami społecznymi – nawet jeśli dziecko opanuje poszczególne techniki, takie jak wyrażanie swoich potrzeb czy rozwiązywanie konfliktów, prawdziwą umiejętność współdziałania z innymi zdobywa w grupie.
Dlaczego trening w grupie jest niezbędny?
Trening Umiejętności Społecznych w grupie pozwala dzieciom ćwiczyć realne interakcje z rówieśnikami. Indywidualne sesje z terapeutą mogą pomóc w nauce konkretnych zachowań i umiejętności, ale to właśnie grupa rówieśnicza oferuje dziecku naturalne środowisko, w którym może sprawdzić, jak te umiejętności działają w praktyce. Dziecko, podobnie jak piłkarz, musi nauczyć się funkcjonować w zespole, gdzie liczy się interakcja, współpraca i zrozumienie emocji oraz potrzeb innych ludzi.
Ćwiczenia w grupie dostarczają także natychmiastowej informacji zwrotnej. Dziecko dowiaduje się, jakie zachowania są akceptowane przez innych, jak jego działania wpływają na innych członków grupy oraz w jaki sposób może poprawić swoje reakcje w przyszłości. To bezpośrednia, nieoceniona lekcja, której nie da się zrealizować podczas indywidualnych spotkań. W ten sposób dziecko uczy się nie tylko podstawowych zasad komunikacji, ale również bardziej złożonych umiejętności, takich jak empatia, asertywność czy radzenie sobie z emocjami w dynamicznych sytuacjach społecznych.
Jak zauważają Matczak i Martowska (2011) wszelkie kompetencje mogą kształtować się jedynie dzięki doświadczeniu. Podobnie, jak prowadzenia samochodu nie można nauczyć się wyłącznie czytając kodeks drogowy i poradnik kierowcy, tak też nie da się nabyć kompetencji społecznych bez praktycznych doświadczeń. Dzieci muszą przeżywać realne interakcje, aby uczyć się radzenia sobie z emocjami i problemami, które wynikają z tych doświadczeń. Autorki podkreślają, że kluczowa w tym procesie jest również refleksja poznawcza, która pomaga dziecku ocenić skuteczność rozwiązań i generalizować je na nowe sytuacje. Właśnie dlatego trening umiejętności społecznych w grupie jest tak skuteczny – oferuje przestrzeń do praktycznego przetrenowania nowych umiejętności, co prowadzi do ich utrwalenia.
Również A. Goldstein zwraca uwagę na to, jak istotna jest informacja zwrotna. Informacja zwrotna następuje po odegraniu ról – poprzez symulację różnych scenariuszy społecznych dziecko uczy się, jak odpowiednio reagować w różnych sytuacjach. Otrzymanie pozytywnej informacji zwrotnej wzmacnia poczucie wartości dziecka i zachęca je do stosowania nabywanych umiejętności poza zajęciami.
Kiedy warto zacząć od zajęć indywidualnych?
Warto zaznaczyć, że czasami zajęcia grupowe mogą nie być odpowiednie na samym początku. W niektórych przypadkach dziecko może mieć trudności z odnalezieniem się w grupie z powodu lęku, braku pewności siebie czy trudności w nawiązywaniu relacji. W takich sytuacjach zajęcia indywidualne mogą okazać się pomocne jako pierwszy krok. Dzieci, które potrzebują więcej wsparcia, mają możliwość nauczenia się podstawowych umiejętności w indywidualnym tempie. Dopiero po takim wstępnym przygotowaniu dziecko może w pełni korzystać z korzyści, jakie oferują zajęcia grupowe – jest wtedy bardziej otwarte na interakcje z rówieśnikami i lepiej przystosowane do wyzwań, jakie niesie ze sobą współpraca w grupie.
Podsumowanie
Trening Umiejętności Społecznych (TUS) to metoda, która opiera się na współpracy i interakcji z rówieśnikami, a grupowy charakter zajęć jest kluczowy dla skuteczności tej metody. Tak jak w piłce nożnej dziecko musi nauczyć się funkcjonować w drużynie, tak w TUS uczy się współpracy, rozwiązywania konfliktów i budowania relacji społecznych. Dzięki takim doświadczeniom dzieci nie tylko lepiej radzą sobie z codziennymi wyzwaniami, ale także uczą się funkcjonowania w złożonym świecie relacji międzyludzkich.
W naszym Centrum prowadzimy dla dzieci i młodzieży:
- Trening Umiejętności Społecznych
- Socjoterapię
- Trening Zastępowania Agresji
- konsultacje psychologiczne dla dzieci
- psychoterapię indywidualną młodzieży
- terapię rodzinną
autor: Oliwia Awencka
Bibliografia:
- Matczak A., Martowska K. (2011). Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonalnych. „Studia Psychologica”, nr 11 (1), s. 5-18.
- McGinnis E., Goldstei. A.P. (1997). Skillstreaming in the Elementary School. Research Press.
