Socjoterapia jako grupowa forma pomocy psychopedagogicznej skierowanej do nastolatków, umożliwia profesjonalne wsparcie młodych ludzi w ich rozwoju. W ramach socjoterapii odbywa się diagnoza, którą prowadzący stawiają w momencie kwalifikacji do zajęć oraz w trakcie ich trwania. Diagnoza rozumiana jest jako rozpoznanie, rozróżnienie. Za słownikiem psychologicznym możemy rozumieć ją jako „logiczny wniosek wieńczący serię badań zmierzających do lepszego rozumienia określonej osoby, funkcjonowania grupy lub sytuacji jakiegoś przedsięwzięcia”. Według M. Wilka diagnoza to proces dynamiczny i najpełniej może być realizowana w relacji z drugim człowiekiem poprzez poznawanie go w trakcie procesu socjoterapeutycznego. Tak więc, diagnoza jest relacyjna, powstaje na podstawie relacji. Z doświadczeń wynika, że wstępna diagnoza postawiona w procesie kwalifikacji jest weryfikowana w trakcie spotkań z nastolatkami w pracy grupowej. Realizacja perspektywy diagnostycznej, jest możliwa, gdy osoby prowadzące zajęcia wprowadzają tak postawę socjoterapeutyczną jak i wychowawczą. Podejmując diagnozę funkcjonowania uczestników socjoterapii obserwujemy sposób adaptacji. Adaptacja natomiast ukazuje relacje uczestnika ze znaczącymi osobami z własnego życia i prezentuje pewne stereotypy funkcjonowania. W związku z tym, warto zauważyć jaki obraz relacji z osobami znaczącymi, np. rodzicami ujawnia młody człowiek.
Diagnoza może być również ujmowana w szerszym zakresie i obejmować w pierwszej kolejności kwalifikacje do zajęć, ustalając czy ta forma pracy terapeutycznej jest adekwatna do potrzeb danej osoby, następnie diagnozę psychologiczną uczestnika, która wskazywałaby na istniejące zaburzenia (emocjonalne, rozwojowe). Kolejne to rozpoznawanie problemów relacyjnych uczestnika z innymi osobami czy zadaniami. Dalej diagnozę procesów grupowych i relacji interpersonalnym uczestników zajęć oraz ewaluację w toku zajęć wobec indywidualnego uczestnika oraz na poziomie pracy grupowej.
Idąc dalej za J. Strzemiecznym, socjoterapeuta rozpoznaje nieadekwatność zachowań i emocji nastolatków. Są one najczęściej skutkiem urazowych doświadczeń dziecka. Więc istotna jest odpowiedź na pytanie dotyczące źródła tych zachowań. W związku z tym w toku socjoterapii przyglądamy się relacjom ja – dorośli, dotyczy ona relacji z rodzicami, nauczycielami, innymi dorosłymi ja – rówieśnicy, w kontaktach z grupą rówieśniczą, ja – zadania w kontekście relacji do obowiązków, oraz ja – ja, który dotyczy przekonań o sobie.
W ramach diagnozy autorzy, m.in. K. Sawicka wskazuje na poszukiwanie urazu emocjonalnego, który można określić jako brak zaspokojenia potrzeb dziecka oraz innych aspektów, do których można zaliczyć poczucie własnej wartości, akceptacji siebie, zaufania do siebie oraz innych osób, akceptacji swoich ograniczeń i trudnych uczuć, nadpobudliwość psychoruchową, zagrożenie uzależnieniem, czy doświadczenie lub stosowanie przemocy. Co istotne, konkretne doświadczenia, trudne sytuacje przeżywane są w różny sposób przez poszczególne osoby, mogą tworzyć uraz bądź nie mają znaczenia dla dalszego rozwoju.
Ważnym aspektem w ramach prowadzonej diagnozy socjoterapeutycznej jest określenie czy zaburzenia występują na poziomie cech osobowości, co sugeruje zaburzenia rozwojowe lub psychologiczne dzieci i nastolatków i w tym przypadku zasadne jest prowadzenie socjoterapii. W przypadku zaburzeń w zakresie struktury osobowości zalecana jest psychoterapia młodzieży.
Diagnoza to kluczowy element w ramach prowadzonych działań socjoterapeutycznych, jest prowadzona etapowo i ma zasadnicze znaczenie dla inicjowanych struktur socjoterapeutycznych.
Zapraszamy do przeczytania:
Socjoterapia – czym jest i dla kogo jest zalecana?
Socjoterapia dzieci i młodzieży we Wrocławiu
Pierwsza wizyta z nastolatkiem u psychologa
W naszym Centrum prowadzimy dla dzieci i młodzieży:
- Trening Umiejętności Społecznych
- Socjoterapię
- Trening Zastępowania Agresji
- konsultacje psychologiczne dla dzieci
- psychoterapię indywidualną młodzieży
- terapię rodzinną
autor: Monika Libera – Pierścińska – pedagog, socjoterapeuta, certyfikowany trener TUS, certyfikowany diagnosta Ados-2 i Adi-r
bibliografia:
- M. Wilk, „Diagnoza w socjoterapii. Ujęcie psychodynamiczne”.
- Jankowiak, E. Soroko „Wybrane problemy diagnozy opisowej w socjoterapii – aspekty teoretyczne oraz związki z funkcjonowaniem zawodowym socjoterapeutów”.
- Sillamy „Słownik Psychologii”
- Lasota, J. L. Franczyk „Socjoterapia dzieci i młodzieży. Diagnoza i metody pracy”
- Sawicka „Socjoterapia”
