,,Kiedy zło dotyka dzieci, świat powinien zatrząść się w posadach, zatrzymać i wrzeszczeć
milionami gardeł. A zło w rodzinie działa podstępnie i po cichu. ”
R.Małecki
Przemoc w rodzinie jest problemem złożonym i skomplikowanym, według definicji określana jest jako zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny; powoduje cierpienie i szkody oraz narusza godność i podstawowe prawa człowieka. Przemoc domowa odnosi się do tych form zachowania, które są z intencją zadawania bólu, obrażeń lub silnego dyskomfortu członkowi rodziny.
Wpływ przemocy na jednostkę i zależności występowania
W odniesieniu do dzieci stwierdzono, iż zarówno doznawanie jak bycie świadkiem przemocy zwiększa ryzyko agresywnych zachowań. Przemoc stosowana wobec współmałżonka w sposób statystycznie istotny współwystępuje z krzywdzeniem dziecka. Wpływ przemocy na dziecko może mieć wymiar bezpośredni wskutek zagrożenia agresją ze strony dorosłego, a także pośredni przez bycie świadkiem przemocy. Dziecko nie musi widzieć awantur czy stosowanej agresji przez dorosłych lecz słysząc kłótnie, wyzwiska, płacz czy skutki w postaci siniaków, bałaganu, wizyt policji będzie doznawać trudności wynikających z doświadczania przemocy. Bycie świadkiem agresji wobec matki jest silnym urazem psychicznym, który wzrasta gdy dziecko jednocześnie jej doświadcza.
Formy przemocy wobec dzieci
Wśród form przemocy wobec dzieci najczęściej wyróżniamy:
- Przemoc fizyczną – definiowaną jako wszelkie celowe, intencjonalne działania wobec dziecka powodujące urazy na jego ciele np.: bicie, szarpanie, popychanie, rzucanie przedmiotami, itp. Przemoc fizyczna może posiadać dwie formy: czynną – wszystkie formy bicia, poparzenia, duszenie trucie, usiłowanie lub dokonanie zabójstwa i bierną – wymuszenia, ograniczenie swobody ruchów, niezaspokajanie potrzeb fizjologicznych, odmawianie niezbędnej pomocy medycznej.
- Przemoc psychiczną – to intencjonalne, nie zawierające aktów przemocy fizycznej zachowania dorosłych wobec dzieci, które powodują znaczące obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka np.: wyzwiska, groźby, szantaż, straszenie, emocjonalne odrzucenie, nadmierne wymagania nieadekwatne do wieku i możliwości dziecka, niszczenie ważnych dla niego rzeczy lub zwierząt, nieposzanowanie granic prywatności, itp.
- Przemoc seksualną – to zmuszanie drugiej osoby do czynności seksualnych bez jej zgody. Czynności o charakterze przemocy seksualnej wobec dzieci mogą przybierać różne formy np. obcowanie płciowe, dotykanie intymnych części ciała dziecka lub doprowadzenie, by dziecko dotykało dorosłego, wkładanie przedmiotów lub części ciała w intymne miejsca. Formą przemocy seksualnej może być również pornografia dziecięca
- Zaniedbanie – to niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka zarówno fizycznych, takich jak właściwe odżywianie, ubieranie, ochrona zdrowia, edukacja, jak i psychicznych jak poczucie bezpieczeństwa, doświadczania miłości i troski.
Konsekwencje i pomoc
Przemoc to zawsze wydarzenie traumatyczne i zniekształcające psychikę. Negatywnie oddziałuje na proces kształtowania się osobowości dziecka. Bycie ofiarą przemocy w dzieciństwie jest ogromnym zagrożeniem dla ogólnego rozwoju człowieka i stwarza wiele trudności w późniejszym życiu. Konsekwencją doznanej przemocy czy bycia jej świadkiem są zaburzenia emocjonalne, przybierające formę: zaburzeń zachowania (w postaci agresywnych zachowań wobec zwierząt, napady złości, nadruchliwość, wagarowanie), emocjonalnych problemów (lęk, smutek, złość, wycofanie, niezdolność do empatii, małe umiejętności społeczne), problemów w funkcjonowaniu poznawczym (niskich wynikach edukacyjnych, opóźnienia w rozwoju intelektualnym, opóźnienia rozwoju mowy) oraz konsekwencji w zakresie zdrowia fizycznego (bezsenność, zaburzenia odżywiania, choroby psychosomatyczne, moczenie nocne). Spoglądając na wielowymiarowy aspekt przemocy wobec dziecka w rodzinie również pomoc powinna być kompleksowym i systemowym działaniem mającym na celu zapewnienie bezpieczeństwa dziecku, udzieleniu wsparcia interwencyjnego/psychologicznego, podjęcia działań prawnych mających na celu zniwelowanie lub kontrolowanie sytuacji rodzinnej i objęcie pomocą psychologiczną ofiar, świadków oraz sprawców przemocy w specjalistycznych placówkach i grupach wsparcia.
W naszym centrum prowadzimy:
Trening Zastępowania Agresji dla dzieci i młodzieży
Trening Zastępowania Agresji dla dorosłych
Trening Umiejętności Wychowawczych
autor artykułu: Aleksandra Włodarczyk – pedagog, socjoterapeuta, psychoterapeuta w trakcie szkolenia
Bibliografia:
- Krahe B., Agresja, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006
- Bandura-Madej W., Dobrzyńska-Mesterhazy A., Przemoc w rodzinie. Interwencja
kryzysowa i psychoterapia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków 2002 - Kluczyńska S. Przemoc w rodzinie‐charakterystyka zjawiska. W red J.Zmarzlik „Przemoc
w rodzinie wobec dziecka. Procedury interwencyjne w szkole”, Warszawa 2011
