„Najlepsze lata w Twoim życiu to te, w których decydujesz, że Twoje problemy są Twoje własne. Nie obwiniasz za nie swojej matki, ekologów czy prezydenta. Odkrywasz, że to Ty kontrolujesz swoje życie.”
Albert Ellis, jeden z twórców terapii poznawczo-behawioralnej w powyższym stwierdzeniu przedstawił cel terapeutycznych działań- przejęcie kontroli nad swoim życiem, nad swoim problemem, świadome kierowanie swoimi działaniami. W terapii poznawczo-behawioralnej dąży się do zmniejszenia natężenia objawów, zapobiegania nawrotom, uelastycznienia myślenia w kierunku bardziej racjonalnym, a wkonsekwencji zmiany zachowania na bardziej przystosowawcze i przejęcie kontroli w radzeniu sobie z problemami.
Jak to działa?
U podstaw terapii poznawczo-behawioralnej leży przekonanie, że zaburzone zachowanie jest utrwalonym nawykiem silnie związanym z reakcją fizjologiczną organizmu, z określonym sposobem myślenia i odczuwania (J. Wolpe). A skoro tak, w terapii odwraca się niejako ten mechanizm. Poprzez zmianę sposobu myślenia i zachowania, dąży się do zmiany odczuwanych emocji i reakcji fizjologicznych organizmu. Wykorzystując mechanizmy warunkowania, wywołuje się pożądane reakcje i zachowania, a potem je wzmacnia i podtrzymuje. Mówiąc krótko: naucz się inaczej patrzeć na problem, inaczej odczuwać i myśleć o tym, co cię ogranicza.Terapia ta sprawdza się zwłaszcza w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń zachowania i emocji, snu, zaburzeń rozwojowych, zespołu stresu pourazowego, przewlekłego bólu, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeń odżywiania, uzależnień.W terapii poznawczo-behawioralnej dobrze czują się osoby, które lubią wiedzieć i rozumieć co się dzieje w trakcie terapii.
Jak wygląda terapia poznawczo-behawioralna?
Praca w terapii poznawczo-behawioralnej jest ściśle ukierunkowana na cel wspólnie ustalony na pierwszych sesjach. Dużą jej część zajmuje także psychoedukacja, uświadamianie pacjenta- to normalne, że pacjent dostaje lub wykonuje notatki w trakcie sesji.To terapia krótkoterminowa- trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu sesji. W terapii poznawczo- behawioralnej zwraca się uwagę na wpływ myślenia na odczuwane emocje, a w konsekwencji na podejmowane zachowania. Wykorzystuje się dokładnie zbadane i opisane w naukowych opracowaniach mechanizmy modelowania i uczenia się. W trakcie terapii rozpisujemy i analizujemy:
A – co sprawiło, że uaktywnia się zniekształcone, nieracjonalne myślenie,
B – jakie myśli automatyczne, przekonania pojawiają się wtedy w głowie,
C – jakie emocje i zachowania się wtedy uaktywniają.
Bardzo ważne jest, by pacjent odkrył zniekształcenia, które nim kierują oraz zastąpił je racjonalnymi, produktywnymi myślami. W trakcie pracy aktywne są obie strony.
W terapii dzieci znacznie częściej wykorzystuje się metody behawioralne oparte na zmianie zachowania, a w mniejszym stopniu na sposobie myślenia. Wykorzystując mechanizmy warunkowania, zmieniamy nawyki, które dziecko utrwaliło.
Jaka jest skuteczność terapii?
Terapia CBT to jedna z najlepiej zbadanych terapii pod względem skuteczności. W wielu opracowaniach badań klinicznych, potwierdzono jej skuteczność (m.in. Butler, Champman, Eyan i Beck (2006) za.: E.Pragłowska, A.Popiel (2008)Psychoterapia poznawczo-behawioralna, Warszawa, s. 216.) Warte podkreślenia jest także to, że sam pacjent, świadomy celu, do którego dąży w terapii, zauważa postępy i zmiany w sposobie myślenia, zmiany w nastroju i zachowaniu. Na wstępie terapii opracowuje się plan, którego wykonanie można zweryfikować pod koniec pracy.
autor artykułu: psycholog Katarzyna Zawadzka
Zapraszamy również do zapoznania się z innymi artykułami na temat psychoterapii:
